Natalie Oglądanie oszałamiającego wizualnie „Byzantium: Opowieść o trzech miastach”, wyemitowany po raz pierwszy w BBC 4 pod koniec 2013 roku, stanowi lepsze niż większość wprowadzenie do jednego z najbardziej fascynujących miast na świecie, Stambuł. Jej prezenter, uczony historyk i pisarz Simon Sebag Montefiore, jest wciągającym towarzyszem, szczegółowo odkrywającym przeszłość miasta założonego w VII wieku p.n.e., aż do jego upadku jako stolicy rozległego Otomana Imperium na początku XX wieku.
Dla Stambuł początkujący, z pewnością można się wiele nauczyć z programu. Jednak nawet znawcy będą pod wrażeniem, gdy siła BBC przenosi niestrudzonego Montefiore do części miasta, do których inni goście nie mogą dotrzeć. Najpierw zagłębia się w zwykle zamknięte tunele pod torem wyścigów rydwanów z czasów rzymskich tor wyścigowy. Później opowiada przed kamerą o niegdyś najbardziej kulturalnym miejscu w mieście Bizantyjski klasztor św. Jana Studiów, dziś tak niestety zdegradowany, że uważa się, że wejście do niego dla przeciętnego gościa jest zbyt niebezpieczne.
Gdyby Dickens nadal tu był, być może nie bawiłoby go to, że BBC zniekształca tytuł jednego ze swoich największych dzieł, aby wymyślić nazwę ich programu, ale mógł być pod wrażeniem sprytnego wykorzystania tego programu do przedstawienia widzom trzech głównych jakie przybierało miasto w swojej długiej historii. Nazwany na cześć legendarnego założyciela, Byza, miasto, które znamy dzisiaj jako Stambuł rozpoczęło życie w 667 rpne jako Bizancjum, grecka kolonia położona na przesmyku rzeki Bosphorus. Ta cieśnina oddziela Europę i Azję; co ważniejsze, z żeglarskimi starożytnymi Grekami, które łączyły Aegean i Morza Czarnego, szlaku handlowego o kluczowym znaczeniu.
Historycy i pisarze podróżniczy (i tu podnoszę ręce!) często nieświadomie sprawiają wrażenie, że awans Stambułu do statusu supermiasta był nieunikniony. Jest to zrozumiałe, ponieważ jest nie tylko idealnie położony na łatwym do obrony półwyspie, otoczonym od północy przez jeden z największych na świecie portyThe złoty Róg, ma także doskonałą pozycję do kontrolowania handlu zarówno w górę, jak i w dół oraz przez Bosfor. Jednak pomimo swojego wyjątkowego położenia, przez wiele stuleci było po prostu kolejnym miastem, znanym bardziej z pijackiej rozpusty swoich mieszkańców, niż z ważnego gracza w starożytnym świecie.
W rzeczywistości dopiero cesarz rzymski Konstantyn zdecydował się w roku 326 n.e. uczynić z tego miejsca główne miasto Cesarstwa Rzymskiego, które dosłownie „skapitalizowało” jego zalety. Miasto, lepiej położone niż Rzym, aby kontrolować zamożniejszą wschodnią połowę imperium, szybko się rozwijało. Znane obecnie jako Konstantynopol na cześć człowieka, który je ponownie założył, i mające zdecydowanie chrześcijański charakter od czasu jego nawrócenia się z pogaństwa, zarówno miasto, jak i kontrolowane przez nie imperium osiągnęły apogeum za panowania cesarza Justyniana w VI wieku. Jedna z najwspanialszych budowli świata, kopułowa katedra im Hagia Sofia, nadal stoi w sercu dzisiejszego Stambułu, co stanowi hołd złożony jego patronowi, Justynianowi.
W ciągu następnych kilku stuleci losy Konstantynopola rosły i malały. Jednak zdrada współchrześcijan nieodwracalnie osłabiła miasto, gdy w 1204 roku zostało zdobyte i splądrowane przez żołnierzy Czwartej Krucjaty. Do czasu muzułmanin Turcy osmańscy, który powoli okrążał miasto przez mniej więcej sto pięćdziesiąt lat, postanowił go poważnie oblegać. Konstantynopol był jedynie cieniem dawnego siebie, a jego populacja skurczyła się do marnych 50,000 XNUMX mieszkańców.
Po zdobyciu przez triumfującego Mehmeta Zdobywcę Konstantynopol stał się stolicą nowego imperium, zarówno muzułmańskiego, jak i tureckiego. Niezwykle tolerancyjny Mehmet ponownie zaludnił miasto chrześcijanami z całego imperium; nieco później wypędzono Żydów Hiszpania zostali przyjęci z otwartymi ramionami. Kosmopolityczna stolica wielowyznaniowego, wieloetnicznego imperium rozciągającego się od Bałkanów po Arabię, Krym po Afrykę Północną, miasto zostało wzbogacone o wspaniałe meczety z kopułami, zadaszone bazary i łaźnie, które nadal nadają miastu kultową panoramę.
Z biegiem czasu Imperium Osmańskie skostniało, a jego upadek symbolizował plakietka „Chory człowiek Europy”, nadana mu przez cara Mikołaja w XIX wieku. Śmiertelnie ranny katastrofalną decyzją o przystąpieniu po stronie Niemiec do I wojny światowej, pod koniec wojny Imperium Osmańskie stanęło w obliczu zagłady, wraz z Wielką Brytanią okupującą Stambuł i grecką inwazją Anatolia. Uparty bohaterstwo Ataturk, przywódca nacjonalistycznego ruchu oporu wobec greckich i zachodnich machinacji imperialistycznych, ocalił dla Turków serce imperium. Uratowany został także Stambuł, choć temu najbardziej kosmopolitycznemu z miast nie ufano w epoce ubernacjonalizmu, a stolica nowego kraju indyk“>Turcja stał się śródlądowy Ankara.
Stambuł jest zatem w dużej mierze trzema miastami programu Montefiore. A może i więcej, o ile artefakty odkryto podczas Budowa ambitnego nowego systemu metra w mieście odsłoniły znaczną osadę neolityczną sprzed około 9,500 lat. Dzisiaj patrzę z punktu widokowego, takiego jak punkt orientacyjny Wieża Galata, trudno sobie wyobrazić, że to megamiasto liczące ponad piętnaście milionów mieszkańców składało się kiedyś z niewiele więcej niż skupisko prymitywnych chat z epoki kamienia. W tej tętniącej życiem, szybko rozwijającej się i ciągle zmieniającej się metropolii każda rysa pod powierzchnią odkrywa coś nowego i nieoczekiwanego.
